Bronnen: ;xNLx;-“Bewogen Beweging. 60 jaar KSJ-KSA-VKSJ”. 1988;xNLx;-"G&V", Jg 24, extra nummer
In Leuven werd in 1903 het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (AKVS) gesticht.
Reactie binnen het AKVS; sommigen vinden het niet Vlaams genoeg. Deze reactie wordt na de Eerste Wereldoorlog nog versterkt.
De nieuwe Paus, Pius XI (Achille Ratti), propageert de Katholieke Actie (KA).
De Vlaamse studentenbeweging is zeer actief in West-Vlaanderen: 11 collegebonden en 63 vakantiegilden zijn verdeeld in 8 gewesten. Ze organiseren in hun school of gemeente studieronden, toneelopvoeringen, sterrenstoeten, spreekbeurten over Vlaamse figuren of schrijvers, … Sommige gilden hebben symboolrijke vlaggen die geïnspireerd zijn door gedichten van de Roeselaarse student Albrecht Rodenbach: de blauwvoet, kaproenen, Vikings, de Vlaamse Leeuw, … De woeste zee staat symbool voor de tegenwerking door o.a. de (Franstalige) bisschoppen en overheid.
Gerard Philips , 26 jaar, wordt in 1925 als priester-leraar aangesproken door zijn bisschop, Mgr. Rutten, om de leden van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond op te roepen zich af te scheuren van het AKVS-secretariaat van Leuven.
De eerste KSA-bond wordt gesticht door Felix Vercruyssen in het college van Sint-Niklaas.
Uit een conflict met het AKVS ontstond een nieuwe organisatie: de Katholieke Studentenactie (KSA).
Priester-leraar Gerard Philips, 31 jaar en Paul Vandermeulen starten in 1928 in opdracht van zijn bisschop Rutten, samen met leken, een afdeling van de Katholieke Actie voor jongensstudenten op.
Op 7 juni 1928 vraagt bisschop Waffelaert aan de Oostendse priester Karel Dubois, 33 jaar, leraar aan het kleinseminarie van Roeselare om een Katholieke Actie voor studenten op te starten. Dubois gaat In meerdere colleges spreken. Daar ontstaan KSA-bannen naast de bestaande AKVS-afdelingen. 300 KSA’ers zijn naar Roeselare gekomen voor de stichting van KSA tijdens de eerste gouwdag. De reactie van het AKVS daarop is gematigd.
Priester José Lowie , 31 jaar, priester-leraar in St.-Stanislascollege te Poperinge, start in opdracht van zijn bisschop de VKSJ: een afdeling van de Katholieke Actie voor meisjesstudenten, tijdens een vergadering in Brugge.
Eerste Lourdesbedevaart van KSA West-Vlaanderen. Er volgende nog bedevaarten in 1937, 1948, 1953, 1959.
De leuze van Dubois is 'Vlaanderen Hernieuwen in Christus". Hij noemt de 16-18-jarige leden Hernieuwers. Omdat de andere gouwen naar zijn mening te lang talmen geeft Dubois een eigen vormingstijdschrift uit "Hernieuwen" dat zeer kerkelijk is van inhoud. De eerste hoofdman is Antoon Anckaert. (1930)
Het lidmaatschap van het AKVS werd verboden aan de katholieke colleges.
Priester Henrik Lathouwers , 26 jaar, priester-leraar start in opdracht van zijn bisschop, samen met leken, de Limburgse Katholieke Actie voor meisjesstudenten op. Marcelle Dompas en vooral Lily Bijvoet zijn de eerste dioceesleidsters. Lily wordt in 1937 opgevolgd door Anne-Marie Verwilghen. In tal van middelbare scholen stimuleren ze de start van een VKSJ-afdeling. Er ontstaan ook enkele vakantiegroepen.
Als tegenhanger van het JVKA ontstond het Vrouwelijk Jeugdverbond voor Katholieke Actie (VJVKA).
Priester Helleman start in opdracht van zijn bisschop, samen met leken, een afdeling van de Katholieke Actie voor meisjesstudenten op. In 1933 volgt Struyve hem op als diocesaan proost. In meerdere pensionaten start een VKSJ-afdeling. Bernaerts is de eerste diocesaan voorzitster, maar overlijdt reeds in 1933. Juf. Mathé is zowel secretaresse voor VKSJ als voor VKBJ. Juf Reusens volgt haar in 1935 op tot 1941.
Priester Mamreay, algemeen proost van JVKA en de Waalse ACJBF en dus van alle vrouwelijke KA-bewegingen voor de jeugd van het aartsbisdom, start in opdracht van zijn bisschop, samen met leken, een afdeling van de Katholieke Actie voor meisjesstudenten op. In 1933 volgt Vital De Coster hem op als diocesaan proost. In meerdere pensionaten start een VKSJ-afdeling.
Er trekken ongeveer 600 JVKA- studenten, KSA'ers dus naar Rome.
Zoals Oost-Vlaanderen roept ook KSA West-Vlaanderen zijn bannen op om in januari een sterrenstoet te organiseren, zoals ook AKVS al deed. Verkleed als het gevolg van de Driekoningen trekken KSA’ers door de straten en halen geld op voor de missies. In 1931 waren dat slechts 4 bannen, in 1936 reeds 49, in 1940 64, na de oorlog 84 en in 1952 liefst 120.
Priester Constant Lindemans 36 jaar, leraar in xxxxxxxxxxxxxxx, start in opdracht van zijn bisschop samen met leken een afdeling van de Katholieke Actie voor jongensstudenten op. In de colleges starten naar West-Vlaams model KSA-bonden naast de bestaande AKVS-gilden. De concurrentie is te groot en het AKVS verliest heel snel zijn leden.
In het aartsbisdom Mechelen-Brussel start priester Leopold Vaes, 36 jaar, in opdracht van zijn bisschop Van Roey, samen met gewestproosten en leken een afdeling van de Katholieke Actie voor jongensstudenten op voor de provincie Antwerpen. Vaes had een goede band met AKVS-bonden en kon vrij vlot in de colleges starten met KSA-groepen ("trimesterbonden") naast de bestaande AKVS-gilden en hetzelfde voor "vakantiebonden". De concurrentie is te groot en het AKVS verliest heel snel zijn leden. De eerste Antwerpse gouwleider is de zestienjarige Vaast Leysen uit het Sint-Lievenscollege van Antwerpen, en dit van 1936 tot 1941.
KSA West-Vlaanderen komt naar buiten met haar uniform: een helblauw kielhemd met een witte krawat (lintdas), een zwarte of donkerblauwe kniebroek met een donkerblauwe riem. Als hoofddeksel is er een donkerblauwe studentenflat of tocque met goudgele band en een goudkleurig schildje met zwarte PX.
Tijdens de pausviering te Mechelen op zondag 12 februari wordt de eerste gouwvlag van KSA Antwerpen gewijd. De West-Vlaamse proost Karel Dubois houdt er een opmerkelijke redevoering rond KSA-idealen.
KSA Limburg kiest voor een lichtblauw hemd met een gestreepte witrode lintdas. Als hoofddeksel dragen de KSA'ers een donkerblauwe of zwarte alpenmuts.
Gouwproost Lindemans kiest voor KSA Brabant een eenvoudig uniform bestaande uit een helblauw hemd met een zachtgele lintdas. KSA Antwerpen maakt in 1934 een onderscheid tussen de leden en de hoofdmannen die een gele lintdas dragen en bonds-, gewest- en gouwleiders die een paarse lintdas dragen.
Naast KSA ontstaat een parallelle studentenbeweging die Vlaams strijdend en kerkelijk voelend is. 44 KSA-verlofbonden, waaronder 30 met AKVS-verleden, sluiten zich aan. Gouwleiders zijn Berten De Clerck en Bert en Stefaan Dousy. Het secretariaat is in Leuven. in 1935 zijn er reeds 65 verlofgilden en 17collegegilden. Zoals bij het AKVS heten de leden Knapen en Kerels. Er is geen uniform, wel een eigen vlag. De beweging hield op te bestaan in 1943.
KSA huurt tot 1965 een kasteel in Wielsbeke als vormingshuis voor leiders en leden. Het wordt Hernieuwenburg gedoopt. In 1937 moet aan de rand van het domein al bijgebouwd worden: Vogelsanck. Honderden vormingskampen voor Klaroeners en Hernieuwers gaan er door. Vandaag is het huis het gemeentehuis.
De oproep om begin januari een sterrenstoet te organiseren wordt slechts beantwoord door 4 bonden. In 1949 zijn er al stoeten in alle gewesten.
De oproep om als KSA-bond een sterrenstoet te organiseren, komt in Antwerpen en Brabant niet echt van de grond: amper 20 groepen gaan er op in. In Brussel zelf breidde de traditie zich eind jaren '50 uit tot een initiatief van alle katholieke jeugdbewegingen.
Vanaf de jaren ’30 deden meer jeugdbewegingelementen hun intrede.
KSA viert 10 jaar. Tijdens de studiedagen in Kortrijk worden de nieuwe structuur en aanpak voorgesteld.
Geïnspireerd door KSA Oost-Vlaanderen, de Nederlandse Kruisvaartbeweging (Haarlem) en Duitse jeugdverenigingen zoals Quickborn, Bund Neu-Deutschland en Wandervögel, slaat KSA Antwerpen officieel de weg in van jeugdbeweging met aandacht voor totaalopvoeding op alle vlakken: apostolisch, intellectueel, creatief, lichamelijk, geestelijk, cultureel godsdienstig, Vlaams, ... Dit hield ook een leeftijdsindeling in: Klaroeners, Voor-hernieuwers en Hernieuwers met de West-Vlaamse tijdschriften Klaroen en Hernieuwen. Bonden worden ondergebracht in (9) gewesten
Jong-Limburg, een Vlaamsstrijdende jeugdgroep naast KSA, fuseert met het West-Vlaamse Jong Volksche Front, maar behoudt zijn naam. Er zijn 58 plaatselijke groepen, goed voor 2 094 leden met een sterk Vlaams bewustzijn. De leden zijn meestal ook lid van KSA .
Door de Duitse bezetting waren jongeren tussen 16 en 35 jaar tot in augustus naar Frankrijk gevlucht. KSA Antwerpen hervat zijn werking volgens de Keure van 1938, zij het volgens de Duitse beperkingen: niet in uniform op openbare plaatsen, geen stapmarsen of niet-religieuze manifestaties zoals gouwdagen. KSA zet zich wel in voor Winterhulp, voor de krijgsgevangen en jonge arbeiders "in den vreemde". In KSA Brabant benadrukt gouwproost Hendrik Van Roy de nationale en staatsburgerlijke opvoeding. KSA'ers zijn actief op speelpleinen van Caritas voor volkskinderen en op acties voor vluchtelingen. Het gouwsecretariaat is in het Kleinseminarie van Mechelen gevestigd.
Priester Gerard De Smet, 41 jaar, start in zijn VKSJ-groep te Tielt samen met diocesaan leidster Yvonne Van Maele, 33 jaar, een specifieke werking voor min-twaalfjarige meisjes (de voor-VKSJ) als opvang voor de kinderen tijdens die oorlogsjaren. Zij noemen hen Roodkapjes van Maria en voorzien de leden van een rood mutsje. Dit initiatief kent snel navolging over heel West-Vlaanderen en daarbuiten.
Tijdens de eerste diocesane VJVKA-congres in Roeselare kan Lowie fier melden aan bisschop Lamiroy dat er reeds 18 VKSJ-afdelingen zijn, goed voor 600 leden. In 1932 zijn er dat 43, in 1934 reeds 53. Maandelijks zit hij samen met propagandistenleidsters om belangrijke zaken te bespreken. Vanaf 1933 krijgt hij ook de zuster-leidsters op één lijn tijdens de ‘pedagogische dagen’ in Brugge.
VKSJ Brabant en VKSJ Antwerpen werken tot 1962 onder één naam: VKSJ Aartsbisdom Mechelen. De gemeenschappelijke leiding bestaat uit Jeanne Van Parijs, in 1950 opgevolgd door Mia Cool, en diocesaan proost kanunnik Paul Van der Ghinste, in 1953 opgevolgd door Gust Van Haegenborgh.
In 1942 worden de Roodkapjes gesticht. Ze richten zich op meisjes tussen 8 en 11 jaar.
KSA Limburg stapt samen met de vier andere KSA-gouwen in de federatie KSA Jong-Vlaanderen (zie tijdslijn Nationaal)
KSA Antwerpen en KSA Brabant stappen samen met de drie andere KSA-gouwen in de federatie KSA Jong-Vlaanderen met eenzelfde uniform, eenzelfde visie en methodiek en met dezelfde tijdschriften. Elk behoudt eigen gouwdagen, secretariaatsploeg en initiatieven. KSA Antwerpen organiseert zijn eerste Jonghernieuwerkamp. Brabant geeft het leidersblad Groyen ende Bloyen uit.
Enkele collegebannen werken al met jongere: voor-klaroeners (bv. in Aarsele en Aalbeke). Ook vakantiebannen doen dat. In 1943 start KSA officieel met KSA’ers uit de basisschool. Bannen die geen indeling in Hernieuwers en (voor)klaroeners hebben worden plenoban genoemd.
De fusie met de vier andere KSA-gouwen in de federatie KSA Jong-Vlaanderen leidt tot een nieuw uniform, en ook andere namen: Klaroeners worden (Jong)knapen, bannen worden bonden en leeftijdsgroepen bannen.
Na de oorlog komt zowel bij KSA als bij VKSJ het ‘samen jong zijn’ centraal te staan.
VKSJ gaat voor leeftijdsgericht werken. Wie slaagt in proeven krjigt een kenteken voor op het uniform. Er is voortaan de Jong-VKSJ met Aspiranten, Schildmeisjes en ringmeisjes en de oudere leden die werken met jaarthema's en studiekringen.
Mgr. Van Eynde zegent OP 15 april, tijdens een leiderskamp, een nieuw KSA-heem in: Hertogenbrug. KSA Brabant en Antwerpen huren namelijk samen het Klein Kasteel en later ook het grote kasteel van graaf de Spoelbergh in Wespelaar als vormings- en kamphuis. Op het domein, 45 ha park, vijver, bos en orangerie, gaan tot 1956 nog talrijke kamp- en vomingsdagen en ridderproeven door, net zoals de sporttornooien die 'gouwvelden' worden genoemd. Gouwproosten Albert Faes en daarna Jozef Ots zijn de grote uitbouwers van dit vormingshuis.
Met het Middeleeuwse Vlaanderen als model gaat KSA voor de ridderromantiek. Een lokaal wordt een 'burcht' genoemd, oudere leden kunnen ridder worden, jongere leden schildknaap en of hofknaap. Bonden moeten een romantische naam krijgen, KSA West-Vlaanderen wordt KSA Noordzeegouw .
Mgr. Philips vraagt aan VKSJ om opnieuw actief te worden nu de oorlog voorbij is. Lily Byvoet neemt de draad weer op, samen met proost Van der Leyden.
België is bevrijd. KSA kan weer voluit en openbaar actief zijn. In Brugge eindigt de gouwdag ("Wij herbouwen het land") in mineur. De organisatoren hadden niet kunnen inschatten dat het marcheren van 5 000 KSA'ers in uniform met veel vlaggen, waaronder de Vlaamse Leeuw en de Belgische driekleur samen, zoveel gejoel zou ontvangen. De dag eindigt met een sporttornooi in de velodroom van Sint-Michiels. Dubois laat nadien een verweerschrift verspreiden "Verraad? Neen! Weerstand!"
België is bevrijd. KSA-Oost-Vlaanderen wordt opnieuw publiekelijk actief: "Wij herbouwen het land". De gouwdag in Gent brengt 2 500 KSA'ers in uniform op de been achter zowel de chirovlag als de Vlaamse Leeuwenvlag en de Belgische driekleur. De reactie van de bevolking is gematigder dan een week later in Brugge.
Gedaan met de eenzijdige katholieke-actie. KSA wordt jeugdbeweging die aandacht heeft voor totale vorming van de persoon. Ook NZG start vormingsdiensten: DLO (Dienst Lichamelijke Opvoeding), DOL (Dienst Openluchtleven), Heemdienst en Volksdienst met aangepaste dienstenkampen. Wat je leert moet wel ten dienste staan van anderen. Het devies is “Ic dien”.
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close