Thuur Naeyaert was een stoutmoedig man die bij de bevolking bekend stond als een onverschrokken uitdager van de bezetters en deze laatsten een heilige schrik inboezemde. Trouwens, reeds vanaf de eerste dag dat Torhout bezet was, moest hij al onderduiken daar hij betrokken was in strubbelingen tussen Duitsers en aftrekkende Belgen.
Op maandag 24 april 1893 trouwen te Zedelgem Franciscus Naeyaert en Idalia Vandieredonck. Vijf maanden later volgt de geboorte van Arthur Naeyaert.
Op zaterdag 4 april 1885 schonk Idalia Vandierendonck als ongehuwd 17 jarig meisje, het leven aan Camille, Joseph Vandierendonck Het was de gewoonte in deze tijd om, bij een later huwelijk van de ongehuwde moeder, de kinderen meestal door de echtgenoot te laten wettigen, ook al viel er vaak, wegens de lange periode tussen geboorte en huwelijk, serieus te twijfelen aan het vaderschap van de echtgenoot. Zo kreeg Arthur op de trouwdag van zijn ouders er een achtjarige halfbroer bij, luisterend naar de naam Camille Joseph Naeyaert
Het was tien uur 's avonds, een tijdstip waarop de meeste mensen al onder de dekens lagen, toen Arthur Joseph Naeyaert het levenslicht zag op vrijdag 29 september 1893. De volgende dag ging Franciscus, zijn vader, een drieëntwintigjarige werkman, aangifte doen van zijn geboorte bij de burgerstand te Torhout. Zijn moeder, Idalia Vandierendonck, was op haar trouwdag reeds vier maanden zwanger van Thuur. Ze zal wellicht nooit gedacht hebben welke kwajongen ze die vrijdagavond ter wereld zou brengen
Martha, geboren te Vladslo, is de derde dochter van Charles Mortier en Florence Bonduelle.De familie Mortier verhuist in 1905 naar Lichtervelde om zich op 6 december 1907 finaal te vestigen in "Het Nieuw Fabriekske" te Torhout. Martha zal op zaterdag 9 oktober 1920 in Brugge trouwen met Arthur, haar geliefde, dat ze al kende voor de uitbraak van de Groote Oorlog.
Op zondag 26 augustus 1894 verhuizen Franciscus, de 2 maanden zwangere Idalia en de 11 maanden jonge Thuur naar Veldegem. In werkelijkheid gingen zij eigenlijk naar Zedelgem gaan wonen want de gemeente Veldegem werd pas een volledige onafhankelijke gemeente op 8 februari 1920. Na veel strubbelingen en ellenlange discussies kon Veldegem zich afsplitsten van Zedelgem. Veldegem werd een volledig nieuwe entiteit die ontstaan is uit de dorpskern 't Veld met een klein deeltje van Torhout en een stukje van Aartrijke en Ruddervoorde. Camille, het 9-jarig voorkind van Idalia, woonachtig in de Lepemolenhoek bij zijn grootouders, vervoegt het gezin Francicus Naeyaert.
In Veldegem leren Thuur zijn vader en halfbroer Camiel de metsersstiel bij Idalia's broers. Charles, Maurice en Theophile Vandierendonck waren allen zelfstandig metser.
Twee jaar na Thuur is te Zedelgem op vrijdag 29 maart 1895 Margaretha geboren, die na de oorlog haar legendarisch broer in zijn voetsporen zou volgen naar Canada,het hoopvolle land voor vele Europese migranten;
Twee jaar na de geboorte van Margaretha, mocht Thuur een tweede zusje welkom heten. Germaine is geboren op woensdag 24 maart 1897 te Zedelgem
Amper 15 maanden na de geboorte van Germaine, volgde de geboorte van Thuur zijn broer. Lucien is geboren op zondag 19 juni 1898. Ook Lucien verlaat België en gaat na de Groote Oorlog zijn grote broer achterna naar Amerika en Canada. Lucien huwde met Marie, een parisienne . Het echtpaar Lucien & Marie bleef kinderloos.
De blijdschap van Arthur om er nog een jongere broer bij te hebben, was echter van korte duur. Op woensdag 16 november van hetzelfde jaar sterft zijn 20 maanden oud zusje Germaintje.
Nauwelijks bekomen van het verlies van Germaintje, kreeg Thuur zeven maanden later, op maandag 11 september 1899 er een nieuw speelkameraadje bij, genaamd Victor. Victor huwt op 8 mei 1925 met Bibiana Couvreur. Jules Naeyaert, hun enige zoon, geboren te Torhout op 18 augustus 1927, is overleden op zondag 19 maart 2017 in Veldegem. Zijn echtgenote Marie-Thérèse Demuydt, woont nog steeds in de St-Corneliusstraat in Veldegem
Op woensdag 19 december 1900 verhuizen de Naeyaerts naar de Warande Nr. 151 in Loppem. Het gezin telde toen 5 kinderen, inclusief halfbroer Camiel en de 7-jarige Arthur.
De familie Naeyaert woonden nog maar een maand te Loppem of Thuur mocht er een derde zusje Amandine welkom heten.
In de lente van 1902, op zaterdag 10 mei, verhuizen de Naeyaerts weerom, nu naar de Beerstraat nr. 8 in Torhout.
Arthur, de primus van de klas loopt school in de vrije knechtenschool, Sint-Aloysius, ook de "Kloefeschool" genaamd, in de Schutterijstraat in Torhout als kosteloze leerling. In deze volksschool werd degelijk onderwijs verstrekt.
De Naeyaerts waren ondertussen opnieuw naar Torhout komen wonen. Op donderdag 6 december 1902 heeft de goede Sint een mooi Sinterklaasgeschenk medegebracht voor Thuur: een tweede Germaintje! Germaine was later altijd te zien met een hoed op.
Op woensdag 3 februari krijgt Thuur er een derde broertje bij, Jules Naeyaert genaamd. Foto: links vooraan: Jules Naeyaert, Gyzelle Dewilde, schoondochter van Sparre Damman & Margaretha Naeyaert, Esther Damman met Jerry Dammon op de schoot. Boven Simonne Damman en Arthur.
Iedere jongen werd, het jaar dat hij twintig werd, ingeschreven op de lijst van de personen die aan de loting moesten deelnemen. Arthur herinnert zich nog heel goed de dag dat Camiel naar de loting moest in het zesde militiekanton Torhout. Het was op woensdag 1 maart van het jaar 1905. Die loting was echt een spannende bedoening. Eerst was er een medisch onderzoek en werd iedereen gemeten, want iedere opgeroepene kleiner dan 1,57 meter was toen vrijgesteld van legerdienst. Iedere twintigjarige trok individueel een nummer uit een houten trommel voorzien van een draaizwengel. Wie een klein lot trok– kleiner dan 500–moest dienst nemen. Camiel had natuurlijk geen geluk, hij had het lotingsnummer 174 getrokken. Vermogende lotelingen kochten zich dikwijls vrij. De rijke burgerij was natuurlijk beschermd door hun politieke vriendjes in Brussel. Thuur was daar absoluut geen voorstander van en vond dit een onrechtvaardige manier om dienstplichtigen te recruteren.
Een vierde broertje voor Thuur wordt geboren op zondag 16 april 1905. In maart 1930 vertrekt Urbain samen met zijn broer Jules, ook naar Canada. Urbain hield het daar vlug voor bekeken en kwam snel terug naar België. Urbain was beeldhouwer. Hij stierf in het hospitaal te Brussel op 38 jarige leeftijd, ten gevolge van een longontsteking.
Arthur leert de bakkersstiel alsook zijn Frans, Engels en Duits, in het mondaine Blankenberge, na Oostende de tweede grootste badstad van de Europese elite. Thuur zal er 3 jaar verblijven en keert na het zomerseizoen van 1908 terug naar Torhout als een echte polyglot.
Omer wordt het vijfde broertje van Thuur, geboren op donderdag 12 december 1907
Na de bakkersstiel te hebben geleerd, moet Thuur nu metserdiender spelen bij zijn vader. Arthurs vader had zich gespecialiseerd in het metsen van ronde fabrieksschoorstenen. Het bouwen van ronde schoorstenen was toch wel iets aparts en vereiste een speciale vaardigheid. Zijn vader werkte van binnenuit en stond op een houten plateau. Francis werkte over de hand, gebogen over de muur, stond hij te metsen en te voegen. Het was hard werken in de bakkerij maar bij zijn vader werken, was toch andere koek. Ze werkten mee aan de opbouw van La Thouroutoise, langs de Steenweg naar Roeselare.
Jeanne wordt geboren op zaterdag 17 april 1909. Jeanne diende bij een graaf. Zij was een talentvol meisje en deed veel dansoptredens. Een ernstige verkoudheid werd haar bij het transport naar Zwitserland fataal. Zij stierf op vrij jonge leeftijd. .
Twintig jaar na de geboorte van Thuur wordt op donderdag 27 februari 1913 Fientje geboren, het petekind van Arthur. In juli 1916 verklapt Fientje de schuilplaats van haar peter en wordt Arthur voor de tweede maal gevangen genomen door de Duitsers. Josephine vertrok in december 1926 als 13-jarig meisje alleen met de "Minnedosa-boot" naar Canada, waar haar broer Arthur haar aan de haven in St. John opwachtte. Fientje had daarbij nog de ouderlijke taak gekregen om Simonne Damman, het 3-jarige dochtertje van haar oudste zus Magaretha mee te brengen naar het verre Canada. Fientje zal er later huwen met de 20 jaar oudere Walter Perram. Walter, een Canadese tweede luitenant in het Royal Flying Corps (RFC), was in 1918 actief als gevechtspiloot in de Groote Oorlog. Een hooimijt bracht redding wanneer hij uit zijn brandend vliegtuig springt: zie War Story-pagina. .
Aartshertog Franz-Ferdinand van Oostenrijk, de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger, en zijn echtgenote, Sophie Chotek, worden op zondag 28 juni 1914 door Gavrilo Princip vermoord te Sarajevo. Deze student was lid van 'De Zwarte Hand', een nationalistische organisatie die een verbond met Servië nastreefde. De moord op de Oostenrijkse troonopvolger was eigenlijk een protestactie tegen de annexatie van Bosnië door Oostenrijk-Hongarije. Oostenrijk zag in het conflict een mooie kans om Servië , dat opkwam voor de belangen van de Zuid-Slavische volkeren, te vernederen en zijn invloed in Europa flink af te zwakken.
Dinsdag 4 augustus 1914, kort na 8u00 trekken de Duitsers ten oosten van Luik, bij Gemmenich, de Belgische grens over en ontvangt Brussel officieel om 9u00 de Duitse oorlogsverklaring. Duitsland werd door de Belgische regering de vrije doortocht door België naar Frankrijk geweigerd en zo was nu ook het neutrale Belgenland in oorlog. In vele dorpen en steden kondigden de klokken het begin van de Groote Oorlog aan.
Eerste intocht van Ulanen te Torhout: een patrouille van het 2°Kavalleriekorps, bestaande uit ongeveer 120 ruiters en 31 wielrijders, rijden na 10u40 Torhout binnen. Om alle moeilijkheden te vermijden, bleven de Ulanen niet in de stad, maar ze sloegen hun kamp op in de Pottebezemhoek. In de Palingdreef stond een ganse rij dikke beuken, waarachter de soldaten hun machinegeweren opstelden. Na het bezoek der Ulanen op het stadhuis vaardigde Meersseman volgende verordeningen uit: 1° Alle samenscholingen van meer dan 5 personen zijn verboden. 2° De herbergen zullen te 20 uur sluiten. 3° De ingezetenen zullen vanaf 21 uur binnen hun huizen verblijven.
Tussen 10 en 11 uur bereiken de eerste Duitse cavaleristen op doortocht naar de Noord-Franse havens het standscentrum van Torhout. Een Belgische mitrailleurauto, met chauffeur, sergeant en korporaal, belemmert de optocht van de eerste Duitse voorposten te paard. Hierbij wordt een Duitse kolonel zwaar gekwetst. Arthur ontfutselt op vraag van de Belgische sergeant de degen, helm en pistool van de gesneuvelde Duitse officier. Arthur geeft de sabel en revolver aan de Belgische sergeant die zich vliegensvlug uit de voeten maakt richting Wijnendale kasteel. Naeyaert realiseert zich plots z'n hachelijke toestand: betrokken bij de aanval op de Duitse kolonel die hij bovendien bestolen heeft. Vanaf nu zal Arthur Naeyaert definitief onderduiken, vier lange jaren.
Arthur gaat onderduiken bij Jozef Vandewalle, gehuwd met Marie-Louise Mortier, een tante van zijn verloofde Martha Mortier. Hij gaat er werken bij bakker Constant Vanantwerpen en geraakt goed bevriend met Richard Devolder, halfbroer van Constant en bekende duivenmelker. Constant Vanantwerpen, bakker, kruidenier en herbergier van café 'Het College' (Colletje). was een gekende, welstellende bakker op de Collegiehoek en voerde met paard en kar vele broden uit, naar de burgers op het platte land.
Arthur Naeyaert, betrokken bij het dodelijke treffen van een Duitse officier op donderdag 15 oktober 1914, blijft ondergedoken in de Kolegiehoek in Torhout. Een kort bezoek aan zijn thuis in de Oostendestraat eindigt in een drama. Een reeds lang aanslepende burenruzie krijgt een dramatisch verloop. Arthur, beschermt zijn steeds getergde broer Lucien en steekt de zondagnamiddag na een heftig dispuut zijn buurman René Vermeersch neer. Op advies van zijn moeder vlucht Thuur weg en gaat onderduiken in Veldegem. Door wrok en wroeging geplaagd gaat Arthur Naeyaert voortaan ook nog als moordenaar door het leven.
Onderduiken bij tante Leonie aan het station in Veldegem is voor Thuur veel te riskant en besluit om te gaan schuilen bij zijn vrienden Charles Denys - Coleta Damme aan de Fruthoek in Veldegem. In de schuur op de hooizolder kan de voortvluchtige Naeyaert voortaan zich veilig verbergen. Maar hoelang?
Zondagavond om half tien wordt Arthur opgepakt door vier Duitse Feldgendarmen op de hoeve van Charles Denys. Zijn dochter Bertha, verraden door weduwe Emilie Vermeersch, had na urenlange ondervraging bekend dat Naeyaert in de schuur bij haar ouders ondergedoken zat. FOTO 1: Bertha voor haar huwelijk. FOTO 2: Bertha met dochtertje Maria Taveirne (1919). FOTO 3: Afbeelding op grafzerk. Bertha Denys (1893-1989) ligt er samen met haar man, Arsène Taveirne (1896-1964), begraven op het Kerkhof Centraal Brugge: blok 46.
Naeyaert zit opgesloten in de wachtzaal van de Ortskommandantur. Zittend op een stoel, zijn handen op de rug gebonden, wacht Thuur zijn lot af: "morgenvroeg kom ik voor de commandant ... en daarna voor het vuurpeloton. Thuur vent, ge zijt een vogel voor de kat!" Het rechter hoekvenster van de wachtzaal is vlakbij. Om vijf vóór vier in de morgen, net vóór de aflossing van de wacht, ontsnapt Arthur Naeyaert door het vensterraam van de Duitse commanderij. Naeyaert vlucht opnieuw naar zijn oude getrouwe vriend Charles Denys in Veldegem.
Leon Damman, beter gekend onder de naam Sparre Damman trouwt in volle oorlog, op woensdag 5 juli 1916, met Margaretha Naeyaert, de oudste zus van Thuur.
Thuur wordt thuis opgepakt, nadat het 3-jarige Fientje, zijn jongste zusje, gelokt door de weduwe Vermeersch met snoepgoed, had verteld dat dooppeter Thuur thuis te slapen lag. De commandant wordt hierover ingelicht en Feldgendarm Otto en zijn kompaan arresteren 'der Naeyaert'. FOTO van Fientje genomen in Canada eind de jaren twintig.
Naeyaert met de handen op de rug gebonden met een touw, vlucht via de achterdeur van het huis van buurman Camiel Casier de velden in. Zijn zus Germaine roept hem toe: "Loop Thuur, loop dat die zwijnen jou niet krijgen!"
Op dinsdag 20 maart 1917 wordt Esther Damman geboren, de oudste dochter van Sparre. Ze zou als peuter het dagboek van Thuur helemaal in flarden scheuren en op gaan sabbelen. Toen haar moeder terug in de keuken kwam, vond ze niets meer dan wat papierballetjes. Dit heeft Arthur zijn hele leven echt spijtig gevonden. Esther , samen met haar zus Eleonora vertrekken half november 1928 met de "Penland" -Red Star naar Canada en meren op 25 november 1928 aan in de haven van Halifax. Foto: Esther Damman met baby Jerry Dammon op de schoot.
Op maandag 21 mei kwamen de gendarmerie en de Geheime Feldpolizei bij Sylvie Neels aankloppen om te vragen of Naeyaert er niet was. Natuurlijk werd ontkennend geantwoord. Op dat ogenblik echter kreeg Thuur een hevige hoestbui en zo werd hij voor de derde maal de gevangene van de bezetter. Hij werd geboeid en naar de Ortskommandantur in Torhout overgebracht. Onmiddellijk werd beslist om Naeyaert naar Brugge brengen. Zijn verblijf in de gevangenis van Brugge was er echter van korte duur, want 's anderendaags werd " De gladde Paling" overgebracht naar de gevangenis van Gent. De centrale van de Geheime Feldpolizei was immers daar gevestigd.
Op zondag 27 mei sterft Thuur zijn moeder. Het mens was teneinde. De aanslepende gruwelijke oorlog, de dramatische moord van twee jaar geleden en de gevangenschap van Thuur, waren voor Arthurs moeder als een rivier die traag buiten haar oevers trad en beetje per beetje Idalia had overspoeld met kommer en angst, tot het water haar boven de lippen uitkwam. De taaie, hardwerkende moeder had toch moeten plooien. Veel te vroeg, aan de leeftijd van 49 jaar, moest ze afscheid nemen van haar kroostrijk gezin, die haar zo dierbaar was.
Na 8 maanden gevangenschap, 4 maanden te Gent en 4 maanden in Brugge, kan Naeyaert op woensdag 23 januari 1918 ontsnappen uit het klooster van de Zusters der Arme Klaren in Brugge met hulp van een jongen uit Ardooie, die er dagelijks van corvee was. Thuur valt van het dak, breekt een paar ribben en is geschaafd en gewond over zijn gehele lichaam.
Zaterdag 16 maart worden op hun nachtelijke paardenstrooptocht Thuur, Odiel Pleysier, Emiel Saelen en Jules Geldhof door de "Feldpolizei" gevangen genomen. De vier paardensmokkelaars stonden in de Bakvoordestraat nabij de Sint-Jozefschool te wachten op de komst van Leo en Willy, twee Duitse frontsoldaten, die hen zouden helpen om 6 Duitse karrenpaarden te roven uit hun barakken. Onverwacht worden de vrijbuiters door een Duitse patrouille omsingeld en met de bajonet op de borst is ontsnappen allerminst een optie.
De Duitse bevelhebber beveelt de 4 kornuiten om zich te melden bij de commandant in de Kommandantur. Vlakbij de achterdeur van café Nieuwenhove vluchten de vier gevangenen weg. Odiel Pleysier en Jules Geldhof worden opgepakt en in het politiegevang van Torhout opgesloten. Emiel Saelen vlucht te paard naar de Breskens. De aalvlugge Thuur hadden ze opnieuw niet kunnen oppakken.
De bende Naeyaert is verraden. Een nachtelijke Duitse patrouille neemt de paardenstropers gevangen. Emiel Saelen, gekend bij de Lichterveldenaars als "Miel David" vlucht weg en gaat schuilen bij zijn lief bij schoenmaker Julien De Rynck op de Breskens. Het huis wordt omsingeld. Miel probeert via de achterdeur te ontsnappen, maar wordt op zondag 17 maart 1918 om 2 uur in de morgen met een bajonet neergestoken en honderd meter verder in de hof neergeschoten.
Leo, een van Thuurs Duitse kompanen in de paardensmokkel, bevrijdt Odiel Pleysier en Jules Geldhof uit de gevangenis van Torhout. Leo werd door zijn commandant streng gestraft en kreeg drie jaar gevangenis opgelegd.
Op woensdag 31 juli 1918 sterft Thuur zijn vader in Luik.De Duitse bezetter had de opdracht gegeven aan vele bewoners om Torhout te verlaten. Zo belandde de familie Naeyaert met vele anderen in het verre Wallonië. Hoe Franciscus daar aan zijn einde is gekomen, is niet geweten.
Van bij de start van de paardensmokkel vond Arthur het wijs een wapen bij te hebben. En hij zou het in nood steevast gebruiken. Dus had onze Torhoutse rebel ook munitie van doen. En waar kon hij die beter vinden dan in het pionierspark. Zaterdagavond 1 september 1918 trekken Arthur en boezemvriend Odiel Pleysier naar het bewuste pionierspark om zich weer eens met kogels te bevoorraden. Naeyaert zal eerst binnenbreken in de Schreibstube. In dat bureautje is er zeker munitie te vinden. Odiel houdt de wacht. Er is geen schildwacht te bespeuren. Is dat niet verdacht? Of is het té mooi om waar te zijn? Arthur breekt het slot open en schuift behoedzaam naar binnen. Enkele tellen later steekt hij z’n hoofd weer buiten. Hij toont Odiel trots twee munitiekistjes met kogels. En hij glipt meteen weer binnen. Odiel vraagt zich af wat z’n kompaan nu nog van zins is. Uit een lade graait Arthur enkele pistolen mee, verscheurt enkele boeken en steekt ze met genoegen in de fik. Even later liggen de spitsbroeders in een gracht te gniffelen van de opwinding. Het spektakel gaat beginnen. De vlammen zetten de krukdroge barak in een mum van tijd in lichter laaie en een spervuur van kogels schiet nu wild alle kanten uit. Wat een betoverend lichtspektakel. “Tedju” ontvalt Arthur ineens een vloek, “de wind zit verdorie verkeerd!” Hierdoor kunnende laaiende vlammen de andere barakken niet bereiken. Wat jammer!
Thuur en Odiel halen op donderdag 12 september wat klavervoer voor een opgestalde smokkelkoe in de schuur van cafébazin Pharaïlde Plaisier. Odiel wordt door de Geheime Feldpolizei neergeschoten aan herberg "De Cijns", gelegen nabij de kruising Cijnsdreef- Korenbloemstraat. Arthur is vol verdriet: zijn boezemvriend is niet meer!
Arthur wordt door Jules Paepe verraden en in de Langerei in Brugge opgepakt door 10 Duitse geheime politiemannen in burger. Toen Naeyaert in de Brugse gevangenis arriveert , wordt hij onmiddellijk in een dwangkamisool gestopt. De aanplakaffiche met vermelding van "Een beloning van 1.000 franken voor diegene die Naeyart kunnen vatten", heeft blijkbaar toch succes gehad.
Arthur wordt via de Katelijnepoort te Brugge met een binnenschip langs het kanaal naar Gent gebracht. Aan de Etappen Kommandantur op de Kouter kan hij weer ontsnappen via de Kleine Koestraat, ondanks zwaar geschoten te zijn in zijn dij.
Arthur komt al sukkelen terecht in de bossen van Maria-Aalter en krijgt in de Molendreef onderdak bij de familie Smessaert. Naeyaert is zeer ziek ten gevolge van zijn schotwonde en heeft ijlkoorts. Dankzij de goede zorgen en verpleging, kan Thuur na 14 dagen de hoeve Smessaert verlaten richting Torhout.
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close