Bu iki ilçenin tarihi açısından anlamlı olabilecek dönüm noktaları ve önemli zaman dilimleri tespit edilerek 1728’den günümüze ulaşan bir kronoloji hazırlanmıştır. Böylece Kartal ve Maltepe’ye dair araştırmalarda, konular çalışılırken ve gelişmeler yorumlanırken benzeri dönemlerde meydana gelen olaylar irtibatlandırıla bilinecektir. Tiki-toki web tabanı üzerinden oluşumu sağlanan kronoloji bilgileri Mekânsal Gelişim, Toplumsal Gelişim, Demografik Gelişim, İdari-Siyasi Gelişim veİktisadi Gelişim olmak üzere altı alt kategoriye ayrıldı. Bu sayede kronolojideki bilgiler kendi alt kategorisi ile birlikte görülebilir hale getirildi.
Bugünkü Feyzullah Cami'nin arkasında, sahil yoluna yakın bir yerdedir. Yapım yılı çeşmenin yapıldığı 1728 tarihini taşımaktadır. Feyzullah Efendi, Maltepe'ye getirttiği Kayışdagı suyunun hamama da bağlatmıştır. Köy hamamı niteliğindeki yapının dış görünüşü belirgin bir özellik taşımaz. Geçmişte yaygın bir ünü olduğu, Osmanlı şehzadelerinin İstanbul'dan buraya yıkanmak, eğlentiler düzenlemek için geldikleri söylenmektedir. Bugün de hamam olarak kullanılmaktadır. Hacımehmetbey Cami: Başıbüyük'te ibadete açılan camimin yapım yılı bilinmemektedir. Başbakanlık Arşivi'ndeki belgelere göre 7 Şaban 1314/11 Ocak 1897 ve 5 Rebiülevvel 1320/12 Haziran 1902 yıllarında onarım görmüş, sonra yıkılmıştır.
Caminin 18. yy'da Feyzullah Efendi tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. 1928'de Beşçeşmeler Meydanı'nda bulunan havuzlu park çevresindeki tarihi Feyzullah Camii yanmıştır. Günümüzde, Caminin yerinde binalar bulunmaktadır. Günümüzde yeniden yaptırılan cami Yalı Mahallesi'nde bulunmaktadır.
Yapım yılı çeşmenin yapıldığı 1728 tarihini taşımaktadır. Feyzullah Efendi, Maltepe'ye getirttiği Kayışdagı suyunun hamama da bağlatmıştır. Köy hamamı niteliğindeki yapının dış görünüşü belirgin bir özellik taşımaz. Geçmişte yaygın bir ünü olduğu, Osmanlı şehzadelerinin İstanbul'dan buraya yıkanmak, eğlentiler düzenlemek için geldikleri söylenmektedir. Bugün de hamam olarak kullanılmaktadır. Hacımehmetbey Cami: Başıbüyük'te ibadete açılan camimin yapım yılı bilinmemektedir. Başbakanlık Arşivi'ndeki belgelere göre 7 Şaban 1314/11 Ocak 1897 ve 5 Rebiülevvel 1320/12 Haziran 1902 yıllarında onarım görmüş, sonra yıkılmıştır.
Maltepe Beş Çeşmeler sokağının köşesinde bulunan yapının 5 adet çeşmesi bulunmaktadır. Ayna taşı ve yalakları mermerden, depo ve çevresi taştan yapılmıştır. Çeşme 18. yüzyılda Padişah 3. Ahmed döneminde Kazasker Feyzullah Efendi tarafından yaptırılmıştır. Çeşmenin suyu Kayışdağı´ndan toprak künhler döşenerek temin edilmiştir
Maltepe sahilindeki Yalı Hamamı, Hamam Sokak’ta Feyzullah Efendi Cami’nin yanında bulunuyor. Kadın ve erkek olarak iki bölmeden oluşan hamamın Sadaret Kethüdası Yusuf Ağa tarafından Cağaloğlu’nda bulunan okuluna vakıf olmak üzere 1771-73 yılları arasında yaptırıldığı rivayet ediliyor.
Kartal ilçesi Soğanlık sokakta bulunan 1776 tarihinde ibadete açılmış ve 1857 yılında yeniden inşa edilmiş olan Ermeni kilisesidir. 1985'te iç ve dış yenilenmeye tabi tutulan kilise son onarımını 1998 yılında geçirmiştir
Kartalda iskele yakınında bulunan Tarihi Şifa Hamamı, Hacı Mustafa Paşa’nın mülkü olarak 1807 yılında inşa edilmiştir. Kartal Hamamı olarak da bilinmektedir. 1974 yılında yapılan yenilemeler nedeniyle hamamın orijinali bozulmuştur. Şu anda ise çalışmalar nedeniyle şantiye alanı içerisinde kapalıdır.
1854 yılında Kartal, İstanbul şehremaneti'nin oluşturulmasıyla şehir haricî olarak kabul edilmiştir.
1866 yılında Kartal, Kordon Kazaları adı verilen Kaza-i erbâdan sayılmıştır. (İstanbul Külliyatı, Shf.47)
1870 yılında çıkarılan bir nizamnameyle Kartal bir Kaymakamlık olarak teşkil edilmiştir.
1871 yılı Kartal'ın yerel yönetim tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Oluşturulan yeni Vilayet Nizamnamesi doğrultusunda Kartal Belediyesi kurulur ve Belediye Reisliğine Yasin Ağa atanır.
1871 yılında açılan Haydarpaşa - İzmit demiryolu hattı, Anadolu demiryollarının başlangıcıdır. Osmanlı İmparatorluğu zamanında çıkarılan bir kanunla Haydarpaşa-Gebze arasına demiryolu yapımına karar verilmiştir. Haydarpaşa'dan Pendik'e kadar olan istasyonlar dışında, Fenerbahçe'ye ayrı bir şube hattı döşenmiş. Bu hat önceleri askeri amaçlı sevkiyatlar için yapılmıştır.
1890'lı yıllarda Haydarpaşa'dan kalkan tren, Kızıltoprak, Göztepe, Erenköy, Bostancı, Maltepe, Kartal Pendik, Tuzla, Gebze, Diliskelesi, Tavşancı, Hereke ve Yarımca'da duruyordu.
XIX. yüzyılda Kartal kazasına bağlı bir karye olan Maltepe, belediye formuna dönüşmesi için bir komisyon kurulmak istenmiştir. Bu döneme dair kaynakların pek çoğunda ilk belediyenin bu zaman diliminde kurulduğuna değinilmektedir.
Maltepe'nin sivil mimari örneklerinden olan köşk, Süreyya İlmen'nin Narlı Çiftliği'ni aldıktan sonra burada yaptırdığı köşktür. Köşk 1950 yılında senatoryumun kurulması için vakıf kurularak bağışlanmıştır. Daha sonrasında Süreyya Paşa göğüs hastalıkları hastanesinin yatak kapasitesinin arttırılması için hastaneye dahil edilmiştir.
MimarI Alexandre Valluary olan yapı Süreyya Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kapısının üzerinde yer alan ayet yazılı mermer kitabaede H. 1321 (1903) tarihi okunmaktadır.
1908'de Meşrutiyetin ilanına kadar Üsküdar Mutasarrıflığına bağlı Sancak olarak idare edilmiş, bu tarihten sonra İstanbul'a bağlı bir ilçe olmuştur.
Piyade Okulu, 5 Kasım 1909’da İstanbul Maltepe’de “Piyade Endaht Mektebi’’ (Piyade Atış Okulu) adıyla hizmete açılmıştır. 1910 yılında Soğanlı Köyü/Kartal’daki yeni binasına taşınmış ve 1’inci Dünya Savaşı’nın ilanı ile 1914-1919 yılları arasında ‘Yedek Subay Talimgâhı’ olarak kullanılmıştır. 1919 yılında Gülsuyu’na taşınmıştır. İşgal nedeniyle 1919-1923 yılları arasında eğitim ve öğretimine ara veren okul 06 Ekim 1923 tarihinde yeniden faaliyete başlamış ve Kara Harp Okulu’nu bitiren subaylar burada üç ay eğitime alınmışlardır. II’nci Dünya Savaşı nedeniyle 1941’de Çankırı’ya taşınan okul, 1946’da “Piyade Okulu” adını almıştır. 1961’de halen bulunduğu kışlada konuşlu Uçaksavar Topçu Okulu’nun lağvedilmesini müteakip, Tuzla/İstanbul’a taşınan Piyade Okulu faaliyetlerini bu kışlada yürütmektedir. Piyade Okulu Komutanlığında; subay, astsubay ve uzman erbaşlara yönelik olarak; temel kurslar, göreve ve atamaya yönelik eğitimler ve mesleki gelişim kursları verilmektedir. Ayrıca; acemi er eğitimi kapsamında ZMA ve TTZA (Kobra) Sürücü ve Nişancı Eğitimi verilmektedir. Piyade Okulu’nda, eğitim ve öğretimde en son yöntem ve teknikleri kullanılarak kursiyerlerin; vazife odaklı, gerçekçi, katılımcı, kıta ve muhabereye yönelik olarak gece ve gündüz şartlarında azim ve kararlılıkla yetişmeleri sağlanmaktadır. Çağın gerektirdiği modern harp, silah ve araçlarla, zaman ve maliyetten tasarruf sağlayan simülatör sistemleri de eğitim faaliyetlerinde etkin olarak kullanılmaktadır.
Süreyya Paşa önderliğinde Maltepe'de kurulan cemiyetin amacı, Feyzullah Efendi Camii'nin avlusundaki iki odadan oluşan mahalle mektebinin yetersiz görülmesi dolayısıla bir mektep yaptırmaktır. Kurulan mektep Sultan Abdülmecid'in eşi Şayestekadın'nın ismini alarak Maltepe'nin ilk mektebi olmuştur.
1912 yılında Kartal kazasında yapılan belediye seçimlerimlerinde Kadri Bey reis olarak seçilir.
1928 yılında Kartal Belediye Dairesi Reisi Ali Rıza Bey, Kartal'ın yeniden bir Kaza haline getirilmesi için Başbakanlığa bir yazı yazar.
1916 yılında Kartal kaza merkezine bağlı olmak kaydıyla, Yakacık köyünde de bir belediye oluşturulması uygun görülür.
Süreya İlmen tarafından 1921 yılında Feyzullah Efendi'nin varislerinden birnin bağışladığı arsa üzerise yapılan okula Feyzullah Efendi'nin anısına ismi okula verilmiştir. Daha sonra Şayeste Kadın ilkokulu binası da buraya eklenmiştir.
1922 yılında Kartal'da belediye seçimleri yapılır. (Bu dönemde belediye reisliği seçimleri on yılda bir yapılmaktadır.) Cumhuriyetin ilk yıllarında Kartal halen bir nahiye görünümündedir.
Maltepespor, 1923-1949 yılları arasında Maltepe Gençler Birliği ismi ile anılmıştır.
Nufus Mübadelesi kararının ardından Maltepe'deki Rumlar Yunanistana gönderilmiş, Selanik, Drama ve Kavala'dan gelen Türkler ilçeye yerleştirilmiştir.
Arşiv belgelerinde bir evdenden kaynaklı çıktığı belirtilen bu yangın 110 binanın yanmasına sebep olmuştur.
Singer, tüm Türkiye’de elektronik ve bilgisayarlı dikiş makinası modellerin evde ücretsiz makina kurulumunu yapan ilk dikiş makinası firması oldu. Firma ilk fabrikasını Maltepe'de açtı.
Marmara hattı 1928 yılı itibariyle üç mıntıkaya ayrılmıştır. Bu mıntıkanın üçüncüsünü oluşturan alan Maltepe, Kartal, Pendik, Heybeliada ve Büyükadayı içine alıyordu.
Belediyenin kurulmasıyla var olan mahalle, Kartal'ın en eski yerleşim yeridir.
1928’de Maltepe büyük bir yangın felaketine uğradı. Bu yangında Feyzullah Efendi Külliyesi tahrip oldu. Yeniden imar edilmesi planlanan Maltepe’de belediye örgütü de 1928’de bu sebeple kurulmuş olup İstanbul’un en eski belediyeleri arasında yer almaktadır.
Maltepe XX. yüzyılın başında Kartal'a bağlı bir kasaba iken ,1928 yılında müstakil bir belediye olmuştur.
1928 yılında İstanbul Maltepe'de öğrenime açılmış, ilk mezunlarını 1929-1930 öğretim yılında vermiştir. 1941 yılında Akşehir, Konya'ya intikal eden okul, 1947 yılına kadar burada eğitim ve öğretime devam etmiştir. 1947 yılında Çengelköy, İstanbul'a taşınarak iki yıl faaliyetten sonra 1949-1950 eğitim-öğretim yılında kapatılmıştır.
İstanbul’da kurulan en eski belediyelerden biri olan Maltepe Belediyesi , 1928’de Baytar Selahattin Narlıgil liderliği altında kurulmuştur.
1890'lı yıllarda Haydarpaşa'dan kalkan tren, Kızıltoprak, Göztepe, Erenköy, Bostancı, Maltepe, Kartal Pendik, Tuzla, Gebze, Diliskelesi, Tavşancı, Hereke ve Yarımca'da duruyordu.
Mübadele sonucunda Maltepe'ye yerleşen Dramalı göçmenlerin tütün yetiştirmeye başlamıştır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında-Reji dönemi sonrası- sanayi ve tarımı geliştirmek, yüksek ekonomik gelir kaynağı kabul edilen tütünün, tohumlarıyla ilgili yaşanan sıkıntıları gidermek amacı ile Kartal-Maltepe’de 1931 yılında küçük bir tütün deneme evi kurulur. Yer seçiminin nedeni, bu bölgede uzun zamandır Osmanlı’dan beri Dramalı göçmenler tarafından tütün yetiştiriliyor olmasıdır.
Fabrika Maltepe'de açılan ilk fabrikadır. Tarım ilaçları üreten fabrika kadın işçilerin yoğun olarak çaıştığı bir yerdi. Bugün Cevizli Mahallesi ve Dragos arasında kalan bölgede kurulan fabrika uzun yıllar Maltepe'deki üretimine devam etmiştir.
Cumhuriyet döneminde yaşanan bu yangın tren yolu yangını olarak da bilinmektedir. Yangın Haydarpaşa-Gebze banliyö hattı Maltepe Durağında meydana gelmiştir.
Kartal: 17.379 / Maltepe 3.131
Cumhuriyetin ilk yıllarında sanayi ve tarımı geliştirmek, yüksek ekonomik gelir kaynağı kabul edilen tütünün, tohumlarıyla ilgili yaşanan sıkıntıları gidermek amacı ile Kartal-Maltepe'de 1931 yılında küçük bir tütün deneme evi kurulur. Yer seçiminin nedeni, bu bölgede uzun zamandır Osmanlı'dan beri Dramalı göçmenler tarafından tütün yetiştiriliyor olmasıdır. 1935 yılına kadar Türkiye'nin çeşitli yerlerinde kurulan Tütün Deneme evlerinin kurumsal bir yapıya dönüştürülmesi için Enstitü kurulmasına karar verilir. Tütün deneme evlerinden sonra, Kartal ile Maltepe arasında Cevizli'de satın alınan bir araziye, içinde laboratuarları da bulunan Tütün Enstitüsü binası yapılır.
1937 yılında Kartal Belediye Reisliği makamı, Kartal Kaymakamlığı'nın uhdesine verilir.
Süreyya Paşa 1939 yılında Kartal Kaymakamı Bahir Öztrak ve Maltepe Belediye Başkanı Kahraman Beyin ısrarları ile kendi mülkünde olan bahçelik alana plaj yapmaya karar verir. 20 Haziran 1939 tarihinde işe başlanır, 2. Dünya Savaşı dolayısıyla zaman zaman sekteye uğrayan çalışmalar 1946 yılında bitirilir.
Kartal Ortaokulu adıyla 1939-1940 Eğitim-öğretim yılında Pendik Ortaokuluna bağlı bir şube olarak açılmış ve 1940-1941 Eğitim-öğretim yılında Kartal Surpnişan Kilisesi Vakfına ait olup Vakıflar Genel Müdürlüğünce bila bedel milli eğitim hizmetlerine tahsis edilmiş olan binada eğitim ve öğretime başlamıştır. 1968-1969 Eğitim-Öğretim yılında halen Kartal Kız Teknik ve Meslek Lisesi olarak faaliyet gösteren yeni binasına taşınmıştır. 21 derslik ve çeşitli birimlerden oluşan bina öğrenci yoğunluğundan dolayı bazı birimlerin sınıfa dönüştürülmesiyle 33 dersliğe çıkarılmıştır. Kartal Ortaokulu olarak eğitim yapan okul 1971-1972 eğitim-öğretim yılında Kartal Lisesi olarak eğitim-öğretim vermeye başlamıştır.
Kartal: 17.951 / Maltepe: 3.714
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close