history
Aldi labur horretan,aldaketa politiko ugari izan ziren. Hainbat gobernu eratu ziren, eta horrekin batera, erregimen-aldaketak izan ziren: erregeordealdia,dinastia-aldaketa bat eta errepublikaren ezarpena.
Cánovasek alderdi alfonntsinoa sortu zen. Bismarcken nazioarteko testuinguruan oinarritu ziren, moderatuen aldeko jarrera baitzen nagusi. Alfontso printzearekiko leialtasunean oinarritzen zen.
Urte honetatik aurrera, programa kontserbadorea egin zuten eta kide moderatu askok bat egin zuten. Programaren edukia "bakea eta ordena" hitzekin laburbiltzen da, erdiko klaseak eta goi-klaseak erakarri zituen.
Sandhursteko Adierazpenean bildu ziren berrezarkuntzako-proiektuaren oinarriak jartzeko: monarkia ezartzea, konstituzio berri bat egitea eta estatu konfesionala ezartzea. Cánovasek idatzi zuen eta Don Alfontsok sinatu zuen.
Martinez Campos moderatuak Sagunten altxamendua egin zuen, monarkia berrezartzeko.
Monarkia estatu bera zen, ez haren ordezkaria.
Konstituzio hau 1923rarte iraun zuen, Primo de Rivera jenerala diktadura ezarri zuen arte. 1845eko eta 1869eko konstituzioetan oinarrita.
Cánovas gobernuko presidentea izan zen (aldi labur batean izan ezik 1879ko martxotik abendura), bi helburu zituen: monarkia sendotzea eta sistema zentralizatua eratzea.
Seiurteko demokratikoan amaitu gabeko gatazka. Kubako gerra 1868an hasi zen, geroago Zanjongo bakea sinatu (1878) zuten. Baina, bi urte geroago arazoa berriz sortu zen.
80.000 pertsona baino ez zuten botoa emateko eskubidea eta 25 urtebaino gehiago izan behar zuten.
Seiurteko deokratikoan gainditu gabeko gatazka zen. Karlos VII.a garaitu zuten eta 1876ko uztailaren 21eko legea aldarrikatu zuten (Euskal probintzietako foruak bertan behera geratu ziren)
Cánovas, bere helburuak lortzeko, inprenta askatasunak murrizteko legea sortu zuen. Horren ondorioz, prentsa zentzura zorrotza ezarri zuen.
Biltzeko askatasuna arautu zuten. Legezko alderdiak eta legez kanpokoak bereizten ziren. Baina 1881ean indargabetu zen Sagastaren gobernuan.
Bi alderi dinastikoak Kontserbadorea eta Liberala ziren. Beraz, behe mailako klaseek ez zeukaten ordezkaririk politikan.
Sagastaren Alderdi Liberalak gobernua hartu zuen. Seiurtekoan aldarrikatutako eskubideak eta askatasunak praktikan jarri ziren.
Espainia nazioarteko harremanak sendotzeko, enbaxadoreak sortu zituen eta Afrikako banaketa egin ostean ez zuen ia jabetza kolonialik lortuko.
Isabel II.a tronua ez hartzeko egin zen. Ondoren, Cásnovasen Alderdi Liberalaren esku utzi zuen gobernua. Txandaketa baketsu horren bidez,sistema egonkortu zen.
Sagastaren gobernualdi luzea izan zen. Honek, zenbait erreforma egin zituen 1868ko iraultzako tradizio demokratikoarekin bat zetozen.
Lege honen bidez, langile-sindikatuak legezkoak zirela eta erlojio-ordenaek arlo publikoan zuten jarduera arautu zen.
Cánovasek ezarritako zentsura kendu zuen.
Armadaren antolamendua ez zen batere eraginkorra, orden-publikoari eusteko zegoen, baina ez kanpo defentsarako.
Sagastak gobernua utzi zuen eta bere alderdian barne banaketak egon ziren. Horrez gain, hiru arazo sortu ziren: kolonietako egoera, gizarte-arazoak eta nazionalismoa.
Kolonien galera hasi zen eta altxamendu nazionalista sortu zen Kuban eta azkeneko gerra sortu zen. Bi aldi egon ziren: (1895tik 1898ra eta 1898an).
Habanako portuan Maine estatubatuar korazatuaren leherketa gertatu zen. Orduan, Estatu Batuarrek, espainiarrei leporatu zieten korazatuaren urperatzea eta hori izan zen gerra deklaratzeko aitzakia.
Sistematik kanpoko mugimendu erregenerazionista izan zen. Sustatzaileak: Joaquien Costa, Macías Picavea eta Lucas Mallada izan ziren.
Nahiz eta gaitasun militar txikiagoa izan, Espainiako ontzidiakEstatu Batuetako armada boteretsuari aurre egin zion. Sekulako porrotak izan ziren, Caviten (Filipinak) eta Santiago de Cuban.
Espainiak Alemaniako Inperioari eman zizkion geratzen zizkion koloniak (Karolina uharteak, Marianak (Guam izan ezik) eta Palau uharteak).
Gobernu berri bat eratu zen, herrialdean berregitearen helburuarekin. Francisco Silvela presidentea izanda.
Enter story info here
Marokoko Rifeko biztanleek eraso egin eta lau pertsona hil zuten. Orduan, Espainoako Gobernuak tropa gehiago bidaltzea erabaki zuen, Kataluniako erreserbistak.
Bartzelonan, tropak ontziratu zirenean, Maroko gerraren aurkako mugimendua sortu zen. Baina gatazkak areagotu ziren, Kubako Gerraren ondorioz.
Errepublikano erradikal eta antiklerikalek, sozialistek eta anarkistek, greba orokorra sustatu zuten, gobernuak Marokon egiten zuen politikaren aurka.
Grebaz gain, zenbait altxamendu izan ziren, horri Bartzelonako Aste tragikoa deritzo. Elizaren eta komentuak erre zituzten. Izugarrizko errepresioa izan zen eta Maura (lib.) kargutik bota zuten.
Alderdi dinastikoak desagertu ziren. Kontserbatzaileen artean, batzuk Datoren jarraitzaileak ziren, beste batzuk ordea maurismo izeneko mugimendu politiko berri bat sortu zuten. Alderdi Liberalean, batzuk García Prietoren alde zeuden eta besteekRomanonesenak ziren.
Lehenengo Mundu Gerra hasi zenean, Espainia neutral deklaratu zen eta horrek ekonomiaren hazkunde izugarria izan zen.
Gizarte desberdintasunak areagotu ziren eta gizarte-asaldura eta langile-mugimenduak indartu ziren. Greba gehiago izan ziren (169).
Armada modernizatu nahi zuten, ofizialen maila kopurua murriztuz. Mailazigotzeko metodoari buruzko desadostasunak zeuden eta ofizialek maila-igoerako eskala txikia erabiltzea (antzinatasun irizpidea) nahi zuten. Ondorioz, Defentsa Batzordeak eratu ziren armadan. Gainera, politikarekiko autonomia handiagoa izan nahi zuten eta ultimatuma eman zioten gobernuri (Batzordeen adierazpenean). Gobernua, estatu-kolpe baten beldur zenez, amore eman zuen haien eskakizunei.
Oposizioko taldeek iraultza demokratikoa egiteko aukera zela pentsatu zutenean hasi zen. Datoren gobernuaberme kostituzionala bertan behera geratzea, prentsan zentsura egotea eta Gorteak ixtea ezarri zuen.Cambók parlamentarien Biltzarra egin zuen Bartzelonan, Gorteak biltzeko, Kostituzioa erreformatzeko, Espainia deszentralizatzeko eta kataluniari autonomia emateko. Baina babes eskasa izan zuten eta biltzarra desegin zuten.
Langile mugimenduen bi erakunde sindikalek, UGT eta CNT greba orokorrera dei egin zuten. Industriagune nagusietan nabarmena izan zen eta Gobernuak zapalkuntza gogorra egin zuen armadaren bidez.
Lehenengo Mundu Gerra amaitu zenean, Frantziak Marokon kontrolatzen zuen eremua murriztu zuen. Gizartean eztabaida handiak zeuden. Hala ere, gobernuak lekua okupatzea erabaki zuen. Baina, Rifteko biztanleak altxamendua egin zuten eta Espainiako tropak inguratu zuten. Espainiako Silvestre jeneralak estrategia militar okerra erabili zuen eta soldadu asko hil ziren Annualeko hondamendia delakoan. Espainiak eremu guztia galdu zuen.
Annualeko hondamendiaren erantzuleak nor izan ziren erabakitzeko, gobernuak batzorde bat eratu zuen, Picasso jenerala buru zela. Batzordeak landutako txostena Gorteetara iritsi baino egun batzuk lehenago,estatu-kolpea jo zuten, Primo de Rivera jenerala buru zela, eta diktadura militarra ezarri zuten, krisiari irtenbidea emateko.
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close